Yaklaşık 12 yaşından itibaren çocuklar ergenlik dönemine girerler. Çocukluğunda anne-babasına daha yakın olan, duygu ve düşüncelerini paylaşan çocuk, kendi içine dönerek anne-babasından uzaklaşmaya başlar. Kendisiyle ilgilenmeye başlayan ergen, dış görünüşüne daha fazla önem vermeye başlar. Kişiliğini oluşturmak adına çeşitli roller dener. Kendisini zaman zaman aşağılar, zaman zaman da yüceltmeye çalışır.
Bu dönemde anne-babalar çocuklarının çok değiştiğini, onları anlamakta zorlandıklarını söylerler. Çocuk da anne-babasının kendini anlamadığını, her şeyine çok karıştıklarını söyler. Çatışmalar içinde birbirlerini anlamakta zorlanırlar.
Ergenin Genel Özellikleri:
- Akranlarına, onlarla olmaya çok önem verir. Bu nedenle içinde bulunduğu arkadaş grubunun kurallarına uyar, isteklerine boyun eğer. Yetişkinleri ise hor görür, kurallarına uymayı reddeder. - Çevredeki insanların ilgisini üzerine çekmeye çalışır, giyimini ve davranışlarını kendi belirlemek ister. - Ailenin geçimini merak eder, evin gelir-giderlerini bilmek ister. - Aile yaşamında kendi fikirlerinin de alınması hoşuna gider. - Ailesi içinde korunmak ister, kendisini anlayan bir büyüğün varlığını hissetmek ister. - Huysuz ve hayalcidir. İlgisi çabuk değişir, ilgilendiği alanlarla ilgili etkinliklere katılması için ailenin desteğini bekler. - Duyguları yoğun yaşar ve sık sık değişir. - Bu dönemde ahlak duyguları gelişir, toplumsal kuralları öğrenmeye başlar. Ancak baskı gördüğünde reddeder, isyancıdır.
ERGENLE İLETİŞİMDE DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR
- Ergenle konuşmak için onu zorlamayın. Kendisi konuşma isteğiyle gelirse onu dinleyin. Sizin istediğiniz zamanda konuşmak istemiyorsa, onun konuşmak isteyeceği herhangi bir zamanda dinlemeye hazır olacağınızı söyleyin. Verdiğiniz sözü tutun ve konuşmak istediğinde geri çevirmeyin.
- Onunla konuşurken dinleme davranışınız çok önemlidir. Elinizde bir iş varsa onu bırakın ve sakin bir ortam yaratın.
İyi bir dinleyici olabilmenin yolları: Edilgin dinleme: Sessizce onun konuşmasını bekleyin. Bu, onu duymak istediğiniz, duygularını anladığınız, sorununa değer verdiğiniz anlamına gelir. Kabul tepkileri: Dikkatinizi ona verdiğinizi gösteren tepkiler kullanın. "Hı hı, evet..." gibi sözlü tepkiler ya da baş sallama, ona doğru eğilme gibi sözsüz tepkiler verebilirsiniz. Konuşmaya açık davet: Onu konuşmak için yüreklendirin. "O konuda konuşmak ister misin? Bu olay karşısında ne hissettin? Bana örnek verir misin? Sen ne düşünüyorsun?" gibi cümlelerle onu yüreklendirebilirsiniz. Etkin dinleme: Onu dinlediğinizi hissettirin. Anlattıklarını basitçe tekrar edin. Anlattıklarını özetleyin. Onun neler hissetmiş olabileceğini tahmin edip, ona söyleyin.
- Ergenle konuşurken dürüst olun. Kendi fikirlerinizi de kesin doğru olarak değil kendi düşünceniz olarak belirtin. Bu ona, herkesin düşüncelerine saygı gösterildiğini belirtir.
- Niçin ya da neden gibi sorular değil, "Bu konuda ne hissediyorsun?" "Senin düşüncen ne?" "Nasıl davranmalıydın?" gibi sorular sorun.
- Öğütler vermeyin. "...yapmalısın." gibi cümleler yerine "...yaptığında inciniyorum." "... yaparsan mutlu olurum." gibi ben dili cümleleri kurun.
- Söylediği sözler kadar beden diline de dikkat edin. "Çok mutlu oldum" derken gergin bir yüz ifadesi varsa, yaşadığı olayla ilgili çelişkiler yaşamaktadır.
- Sizinle paylaştığını onun izni olmadan eşinizle ve diğer kişilerle paylaşmayın.
- Onun her şeyini bilmek için zorlamayın. Onun da kendine özel şeyleri olabileceğini unutmayın.
