ALAN VE MESLEK SEÇİMİ
•Lise 1. sınıfın sonunda seçilecek alan, öğrencilerin ÖSS’de yapacakları tercihlerde etkili olacaktır.
•Lisede elde ettikleri başarı puanları Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı (AOBP) olarak ÖSS puanlarına eklenecek ve sınav başarılarına etki edecektir.
•Bu konuda 2007 ÖSS kılavuzundaki alanların devamı olan meslekler tablosunu incelememiz gerekmektedir.
OBP NEDİR?
•OBP, ÖSYM tarafından her öğrenci için ayrı ayrı diploma notları baz alınarak hesaplanan puandır
•OBP 50 ile 100 arasında değişen bir değerdir.
•Lise 1-2-3-4 sınıf geçme notları toplamının 4’e bölünmesi diploma notunu, diploma notunun okul ortalaması karşısında aldığı değer ise OBP ‘yi oluşturur.
•Öğrencinin diploma notu, okul diploma notu ortalamasından ne kadar yüksekse öğrenci o kadar avantajlı olur.
•Yeni hesaplama yönteminde her okul için diploma notlarının dağılımı, varsa çok düşük notlar ile varsa en büyük diploma notundaki yığılma dikkate alınacaktır.
•AOBP okul ÖSS ortalamasının öğrencinin OBP sine olan olumlu katkısıdır.
•Okul ÖSS ortalaması yükseldikçe öğrencilerin AOBP’ leri de yüksek olacaktır.
•Okul ÖSS ortalaması bireysel başarısı düşük öğrenciye az, bireysel başarısı yüksek olan öğrenciye fazla katkı getirmektedir.
ALANLARA YÖNELME NASIL OLMAKTADIR?
•Alana kaynaklık eden derslere ait yıl sonu notlarının ağırlıklı ortalamasının 3.00 ve daha yukarı,
a) Yıl sonunda, alana kaynaklık eden derslerin her birinden başarılı olduğu alan veya alanlardan birine yönelir.
b) Alanlara yönelme şartını taşımayan öğrenci, alanlara kaynaklık eden derslerin yıl sonu notlarının ağırlıklı ortalaması, hangi alan için daha yüksek ise o alana yönlendirilir.
Alan seçiminde
nasıl bir strateji izlenmeli?
•Hangi derslere ilgi duyuyorum?
•Hangi ders ve konuları çalışmaktan zevk duyuyorum?
•Hangi derslerde başarılıyım?
•Hangi alanda daha yetenekliyim?
•Meslekleri ve mesleklerle ilgili yetenekleri biliyor muyum?
Alan seçerken…
•Ailenin fikri sorulmalı.
•Derslere giren öğretmenlerin kanaati sorulmalı.
•Rehberlik servisiyle görüşülmeli.
•Uygulanan testler ve meslekler hakkında bilgi alınmalı.
•Meslek sahipleriyle görüşülmeli.
•Sevdiğiniz dersleri dikkate alınmalı.
ÖĞRENCİLERİ YANLIŞ ALAN SEÇİMİNE SÜRÜKLEYEN BAZI FAKTÖRLER
•Alan seçimi , Öss sürecinin en önemli kilometre taşlarından birisidir. Mevcut Öss sistemi öğrencilerin üniversite öğrenimine lisedeki alanlarına uygun bir bölümde devam etmesini teşvik ederken , “puan kırılması uygulaması” ile alanlarının dışında bir bölüm tercih etmesini önlemeye çalışmaktadır.
•Örneğin bir öğrenci hukuk fak. tercih etmeyi düşünüyorsa mutlaka Türkçe-matematik alanından mezun olmalıdır. Aksi takdirde 25-50 arasında puan kaybına uğrayacak hukuk fakültesini kazanması çok zor hatta imkansız olacaktır.
Bu durum 9.Sınıfın sonunda yapılan alan seçiminin sağlıklı bir şekilde yapılmasının önemini ortaya koymaktadır. Genellikle öğrencilerin yanlış alan seçimi yapmasının belli başlı sebepleri şunlardır:
•a - Arkadaş grubunun etkisi
Öğrenci alan seçimini yaparken kendi yeterliliğini , kendi hedeflerini göz önünde bulundurup kendisine uygun alanı seçeceği yerde ,arkadaş grubunun seçtiği veya kendisine önerdiği alanı seçebilmektedir.
•b - Bazı yanlış düşünce kalıplarının etkisi
Toplumumuzda başarılı öğrencilerin fen alanını , başarısız öğrencilerin de Tm, Sosyal bil. vs alanlarını tercih ettiği kanaati vardır. Sayısal alanların yüceltilip diğer alanların horlandığı bu düşünce tarzının etkisiyle , öğrenci sayısal alanda başarılı olamayacağı halde fen alanını seçebilmektedir.
c – Ebeveyn baskısı
Bazı ebeveynler ,öğrencisinin istediği alana gitmesine müsaade etmeyip bizzat kendi istedikleri alana yöneltebiliyor. Aslında bu durum ebeveynin zamanında gerçekleştiremediği hedeflerini kendi çocuğunda görmeyi istemesinden kaynaklanmaktadır.
d – Öğrencinin kendi yeterliliğini gerçekçi bir şekilde değerlendirmemesi
Bu problem daha çok Fen alanını tercih etmek isteyen öğrencilerde görülür. Öğrenci sayısal derslerde yeteri kadar başarılı olmadığı halde , sayısal puanla öğrenci alan bir fakültede okuma ümidiyle ısrarla Fen alanını tercih edebiliyor. Oysa bu durumda öğrencinin mantıklı davranıp başarılı olabileceği başka bir alana yönelmesi gerekir.
Aile ne yapmalıdır?
•Aile , alan seçiminde çocuğuna yol göstermeli ama sonuçta öğrencinin verdiği karara saygı göstermelidir..
•Ailenin , alan seçimi konusunda çocuğuna kesinlikle baskı yapmaması gerekir.
•Öğrencinin diğer insanlara fikir danışması mantıklıdır. Ama kesinlikle başkalarının tesirinde kalmadan gerçekçi davranmalı , kendisine uygun alanı seçmelidir.
Meslek Seçiminde Dikkat
•Kendi özelliklerimizi tanımalıyız.
Yetenekler,İlgiler,Beklentiler,Kişilik Özellikleri
•Mesleklerin özelliklerini tanımalıyız.
“10 Yıl Sonra Nasıl Bir Yaşam İstiyorum?”
- Nasıl bir iş?
- Nasıl bir iş yeri?
- Nasıl bir ev?
- Nasıl bir aile?
- Nasıl arkadaşlar?
- Nasıl bir sosyal yaşam?
Kendi özelliklerimizle, mesleklerin özellikleri arasındaki ortak noktaları bulmalıyız.
Mesleklerin Özelliklerini Tanıma
• Mesleğin tanımı nedir?
• Nasıl ve kaç yıllık bir öğrenim gerektirmektedir?
• Öğrenim süresinde hangi dersler okutulmaktadır?
• Bu iş kolunda eleman talebi var mıdır?
• Bu işte ne gibi faaliyetlerde bulunulmaktadır?
• Kullanılan malzeme ve makineler nelerdir?
• Yürüme, ayakta durma vb. koşulları var mıdır?
• Nasıl bir çalışma ortamı vardır? (Büro, açık alan vs.)
• İş tehlikeleri var mıdır? (Radyasyon, zehirlenme, patlama, yanma, elektriğe kapılma, mikrop kapma vs.)
• Bireysel olarak mı grupla mı çalışmayı gerektirmektedir?
• Mesleğe giriş ve emekli olma yaşları kaçtır?
• Tercih edilen bedensel ve kişisel özellikler bulunmakta mıdır? (Boy, ağırlıklı cinsiyet, özel yetenekleri)
• Kesinlikle iş deneyimi aranmakta mıdır?
• Yabancı dil bilme tercih nedeni midir?
• İşte ilerleme şartları nelerdir?
• Kazanç durumu (en az, en çok) nedir?
• İşin çalışanlarına göre avantajlı ve dezavantajlı tarafları nelerdir? (izin imkanı, prim, prestij vs.)
Meslek seçiminde bazı olumsuz anne ve baba tutumları
.“Ben olamadım sen olacaksın”: Eğer böyle bir anlayışınız varsa belki kendi hayal kırıklığınızı çocuğunuza da yaşatıyor olabilirsiniz.
•“Komşunun çocuğu oldu ama...”: Komşularımızın , akrabalarımızın, arkadaşlarımızın çocukları ile bizim çocuğumuzun farklı olduğunu kabul etmeliyiz. Çocuğumuz akranları ile rekabet edebilir, bu onun yaşantısı ancak biz yetişkinler çevremizle rekabetimizde çocuklarımızı kullanmamalıyız. Bu rekabet çocuğumuzun kendilik saygısının düşmesine neden olabileceği gibi gerçek yeteneklerini ve kapasitesini ortaya koymasına da engel olabilir.
Meslek seçiminde bazı olumsuz anne ve baba tutumları
•“Bak kardeşin”: Dikkatli bir anne - babaysanız çocuklarınızın birbirlerinden ne kadar çok olumlu veya olumsuz etkilendiklerini fark etmişsinizdir.“Bakkardeşin ...” diye başlayan her cümle onların kıskançlığını kışkırtacak, biri bir süre hep başarılı olurken diğeri sürekli başarısızlığa doğru sürüklenecek, başarısız olan kendisini toplamaya başladığında, başarılı olanın birden başarısının düştüğünü göreceksiniz.
•“Ancak senin gibi bir tembel bu alanı seçer...”: Çocuğunuzu küçümsemek, değersiz görmek , alay etmenin onun yaşamla mücadelesini zayıflatmanın dışında bir etkisi olmaz.
Sizler gençte hedef oluşturmak için neler yapabilirsiniz?
•Çocuklarınıza örnek olabilirsiniz. Evinizin hedefleri var mı? Eğer evinizin hedefleri varsa zamanı kullanma da vardır.
•Kendi beklentilerinizi değil onun beklentilerini konuşabilirsiniz. Hayattan ne istiyor? Beklentileri var mı? Bu şekilde onunla konuşarak ileriyi görmesine yardımcı olabilirsiniz.
•Genci dinlemek de çok önemli bir konudur. Biz toplum olarak eleştirmeyi çok seviyoruz. Önemli olan eleştirmek değil takdir etmektir.
•Onların “dürüst çabalarını ödüllendirmek”, takdir etmek gerekir. Başarılarını değil dürüst çabalarını ödüllendirmek bu noktada çok önemlidir. Eğer dürüst çabalarını görmezden gelirsek, dürüst olmayan çabalarını ödüllendirmiş oluruz. Bizim için önemli olan onun kendisi olduğunu söyleyelim.
